Szara jaszczurka z azji środkowej: opis, rozmiar, zagrożenie dla ludzi

Jaszczurka szara z Azji Środkowej jest również nazywana kaspijską, ma również nazwę naukową Varanus griseus caspius

. To największa jaszczurka pustynna, która porusza się z dużą prędkością i wydaje się raczej niezdarna, ale tak nie jest, potrafi szybko się poruszać. To jedyny gatunek jaszczurek monitorujących, które hibernują na zimę. Dowiedzmy się więcej o tej jaszczurce - jej opisie, stylu życia i środowisku, jak rzadko występuje i jaką krzywdę może wyrządzić ludziom.

Opis i siedlisko naturalne

Jaszczurka szara z Azji Środkowej jest największym podgatunkiem szarej (Varanus griseus) i największą jaszczurkę na terytorium Azji Środkowej.

Wygląd i wymiary

Górna część tego szarego monitora jest zgodna z nazwą szarawego koloru lub czerwonawo-brązowych odcieni. Główny kolor rozcieńcza się małymi plamkami i ciemnymi plamami, naprzemiennie z ciemnobrązowymi paskami. W okolicy szyi 2-3 paski ciemnego koloru, skierowane podłużnie, łączące się z tyłu wzorem przypominającym podkowę.Od góry grzbietu widać od 5 do 8 ciemnych pasków, a wzdłuż ogona 13-19 pasków ułożonych w pierścienie. Sam ogon jest o 18–27% dłuższy niż długość ciała tej jaszczurki i jest lekko ściśnięty po bokach pod koniec i okrągły u podstawy. Młode mają jaśniejsze szaro-żółte odcienie i ciemniejsze, prawie czarne kontrastowe paski.

Największe okazy mogą osiągnąć 1,5 metra, ale zwykle te jaszczurki monitorujące są nieco mniejsze. Samce są dłuższe, ale ich waga jest mniej więcej taka sama. Największe osobniki osiągają wagę 3–3,5 kg, ale średnio te jaszczurki ważą nieco mniej niż 3 kg.

Łuski pokrywające ciało mają nierówny kształt - na grzbiecie mają tępe żebra, na brzuchu gładkie, a na szyi stożkowate. Te łuski są rozmieszczone wzdłuż ciała w około 143 rzędach..

Rozcięte nozdrza znajdują się blisko oczu, a nie na końcu kufy. Mają długi rozwidlony język, jak wąż. Zęby są ostre i blisko siebie. Tęczówka oczu jest żółtawa.

Rozpowszechnianie się

Jaszczurka ta żyje na terenie krajów Azji Środkowej (Azerbejdżan, Afganistan, Iran, Pakistan i Turcja) w warunkach pustyń i półpustyn. Gleba w jego miejscach zamieszkania to stały i częściowo utrwalony piasek lub glina.

Mogą również żyć w dolinie rzecznej, na pogórzu, w wąwozach czy łęgach. Omijają miejsca z bujną roślinnością, ale czasami mogą odwiedzić otwarte lasy..

Obszar ich występowania sięga do Morza Aralskiego i ogranicza się do południowych pustyń, dociera do Morza Kaspijskiego na zachodnich granicach pasma, na wschodzie występuje w Dolinie Fergańskiej, a południowa część znajduje się w południowo-zachodniej części Tadżykistanu..

Aby żyć, jaszczurka szara z Azji Środkowej woli wybierać miejsca, w których występuje dużo małych zwierząt. Najczęściej spotyka się je w pobliżu turkmeńskiej osady miejskiej Karamet-Niyaz (od 9 do 12 jaszczurek na 1 km2).

Oczekiwanie i styl życia

W swoim naturalnym środowisku środkowoazjatycka jaszczurka szara, podobnie jak wszystkie jaszczurki szare, żyje około 7–8 lat. W niewoli, w optymalnych warunkach i odżywianiu jaszczurka może żyć dłużej.Mieszkają w małych grupach. Są aktywne w ciągu dnia, ale wolą unikać bardzo wysokich temperatur. Temperatura ich ciała w stanie aktywnym wynosi 31,7–40,6 ° С. Dlatego, gdy upał w ciągu dnia osiąga 40 ° C i więcej, poluje tylko rano i wieczorem, a resztę czasu czeka w norze..

Jako schronienie i schronienie wykorzystuje wykopane już dołki małych zwierząt (gryzoni, ptaków i żółwi), które często stają się jego zdobyczą. Ta jaszczurka rozszerza się i pogłębia zdobyte podziemne przejścia i osiada w nich.

Często w glebie piaszczystej sam wykopuje norę o długości 3-5 m i głębokości 0,5-1,2 m, co najczęściej kończy się rozszerzeniem w postaci komory o długości 50 cm i szerokości 10-12 cm. To w nich jaszczurki monitorujące hibernują, wpadając w dość długą hibernację (od końca października do końca marca - początku kwietnia).

Jednocześnie zamykają wejście ziemną wtyczką. Pęknięcia w glinianych konstrukcjach w opuszczonych osadach mogą również służyć jako schronienie..

W poszukiwaniu pożywienia jaszczurka może pokonać około 10 km, wspiąć się na małe drzewa i wejść do wody. Poluje na swoim terytorium, które zwykle zajmuje około 1 km2.

Polowanie i jedzenie

Ofiarą tych jaszczurek są najczęściej wszelkiego rodzaju gryzonie (myszoskoczki, myszy, susły i inne). Mogą też jeść inne gady - gekony, węże i inne. Jaszczurki monitorujące są odporne na ukąszenia jadowitych węży i ​​czasami ich ofiarą stają się dość duże okazy gurza i kobr (powyżej 140 cm).

Ich styl łowiecki jest podobny do taktyki mangusta. Wyczerpują zdobycz zwodniczymi atakami, a następnie szybkim rzutem chwytają głowę węża i szczypią ją zębami lub biją nią o ziemię i kamienie, aż przestanie się poruszać. Osoby mieszkające w pobliżu wody żywią się ropuchami i krabami.

Młode zwierzęta polują na owady, skorpiony i saletry. Jaszczurka może polować na młode zające i jeże, ptaki i ich jaja, a także młode żółwie i jaja żółwi. Ta mięsożerna jaszczurka nie podda się i nie upadnie.

Wrogowie na wolności

Dorosła jaszczurka monitorująca prawie nie ma naturalnych wrogów, ale młode mogą stać się ofiarą korsaków, szakali, zjadaczy węży i ​​kani czarnej. Większy jaszczur może zaatakować mniejszy okaz lub zadać obrażenia przeciwnikowi w walce o kobietę. Największym zagrożeniem dla szarej jaszczurki środkowoazjatyckiej są ludzie.

Reprodukcja

Dojrzewanie u jaszczurek szarych występuje w trzecim roku od urodzenia. Okres godowy nie trwa długo. W tym okresie często dochodzi do walk między samcami jaszczurek monitorujących. Po takich zderzeniach na plecach jaszczurek monitorujących często pozostają blizny po zadaniu ich ostrymi pazurami..

Podczas samego krycia samiec pociera pysk i dolną część ciała o swoją dziewczynę.

Samica jaszczurki monitorującej w okresie od końca czerwca do początku lipca wyposaża gniazdo na tydzień. Jaja składane są w gnieździe w ilości 6–22 jaj. Takie jaja mają średnio 2 x 4,7 cm i ważą 33-35 gramów.

Gniazdo z jajami jest chronione przez samice przez kilka tygodni, a czasem przez dłuższy okres. Maluchy rodzą się od końca sierpnia do pierwszych tygodni września. Następnie trochę wyrośnięty młody wzrost hibernuje na zimę w pobliżu gniazda.

Czy to niebezpieczne dla ludzi

W obliczu ludzi szara jaszczurka monitorująca przyjmuje groźną pozycję - nadyma swoje ciało, co zwiększa jego rozmiar, wydaje syczące dźwięki, szeroko otwiera usta i wyciąga język, próbuje ugryźć.Nerwowo przesuwa ogonem z jednej strony na drugą i nie podaje się go do ręki. Ukąszenia tej dużej jaszczurki są dość bolesne, a duże osobniki mogą łatwo ugryźć ludzki palec. Kopnięcie ogonem tego gada jest bardzo gryzące.

Ze względu na niewielki rozmiar i wagę (nie więcej niż 5 kg) jaszczurka ta po prostu nie może być śmiertelna, ale przy spotkaniu z tym drapieżnikiem należy zachować ostrożność.

Z reguły te duże jaszczurki starają się unikać spotkań z ludźmi, ale znane są z odwiedzania osad. Jeśli nie próbujesz brać dzikiego osobnika w ramiona i nie grozisz mu czymś, to nie możesz się o nic martwić, ale zawsze powinieneś uważać.

Są to jaszczurki trudne do oswojenia i tylko młode zwierzęta mogą przyzwyczaić się do ludzi i stopniowo pozwalać im się zbliżać.

Stan ochrony

W latach 30-40 XX wieku do produkcji wyrobów pasmanteryjnych wykorzystywano skórę monitora szarego. Wszystko to przyczyniło się do stopniowego znikania tych egzotycznych płazów. Ponadto w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej i produkcyjnej oraz zagospodarowania nowych działek zjawisko to uległo nasileniu..Czasami jaszczurki są niszczone celowo, po prostu z powodu starych uprzedzeń. Z tym związanych jest wiele negatywnych znaków narodowych. Więc jednym z uprzedzeń w Azji jest to, że jeśli spotkasz jaszczurkę monitorującą, to jest to choroba, a jeśli wślizgnie się między nogi mężczyzny, odbierze mu męską moc.

Co więcej, w Azji niezasłużenie wierzono, że jaszczurki te wysysają mleko od zwierząt domowych. Wszystko to jest dalekie od prawdziwych faktów, ale nie lubią tego gada i często są zabijani. Populacja cały czas spada. Dlatego środkowoazjatycka szara jaszczurka monitorująca została wymieniona na Czerwonej Liście IUCN..

Ponadto jest uwzględniony w Czerwonej Księdze Danych i jest chroniony przez następujące kraje:

• Kirgistan;
• Kazachstan;
• Tadżykistan;
• Turkmenia;
• Uzbekistan.

Jaszczurka szara z Azji Środkowej jest rzadką i dużą jaszczurką zamieszkującą pustynie i półpustynie krajów Azji Środkowej. Od dawna jest po prostu uśpiony. W stanie aktywnym umie szybko się poruszać, jest skutecznym łowcą jadowitych węży i ​​może skrzywdzić osobę, ale nie śmiertelnie.

Ranę po ukąszeniu należy opatrzyć, a następnie zgłosić się do lekarza.