Kleszcze ixodid to niebezpieczna rodzina

Wiadomo, że infekcje przenoszone przez kleszcze są spontaniczne. Nie trzeba już iść do lasu, aby dostać się do strefy ryzyka. Kleszcze masowo migrują do zalesionych obszarów miast, osiedlają się w pobliżu obszarów mieszkalnych i atakują pastwiska i pola uprawne. Rodzina stawonogów iksodowatych jest niezwykle niebezpieczna, nie mniej ważna niż większość badanych. Kleszcze te są opiekunami, a co ważniejsze, nosicielami najgroźniejszych patogenów chorób zakaźnych i pasożytniczych ludzi i zwierząt. W „historii” iksodydów jest już ponad 300 gatunków szkodliwych mikroorganizmów, takich jak wirusy, bakterie, trypanosomy, riketsje, piroplazmidy.

Kleszcze Ixodid: zasięg, morfologia i cykl życiowy

Kleszcze Ixodid są przejściowymi, wysoce wyspecjalizowanymi ektopasożytami wysysającymi krew z rzędu pasożytów. Mówi to o wyjątkowej roli krwi dla ich istnienia i rozmnażania, ponieważ dodatkowe źródła pożywienia nie są dla nich typowe. Przedstawiciele tej rodziny należą do typu stawonogów i klasy pajęczaków.

W tej chwili odnotowano około 700 gatunków kleszczy jxodid (dla okresu 2012 opisano 713). W naszym kraju jest ich 60. Ukazuje się wszędzie: na wszystkich kontynentach i we wszystkich strefach klimatycznych. Jednak na różnych obszarach występuje „ogniskowa” natura niektórych gatunków. Na przykład zasięg kleszcza tajgi to Syberia, Daleki Wschód, a kleszcza psiego to Rosja (głównie część europejska), Europa Zachodnia, Ameryka Północna. W większości te stawonogi żyją w tropikach i subtropikach..

Jak wyglądają pasożyty

Charakterystyczną cechą przedstawicieli tej rodziny jest duży rozmiar, nabrzmiały osobnik osiąga czasami 2 cm, ciało dorosłego kleszcza składa się z ciała (idiosomu) i zespołu części ust (zwanych również gnatosomem, głową i trąbką), można wyróżnić 4 pary kończyn (u larw - 3). Głodny stawonóg ma spłaszczony kształt w kształcie dysku, który zwęża się nieco w kierunku przedniej krawędzi, pełny jest jajowaty.

Dla iksodydów charakterystyczny jest dymorfizm płciowy (różnice anatomiczne między samicą a samcem). Ich grzbiet charakteryzuje się inną strefą pokrycia warstwą chitynową (scutum): u samicy tylko przednia część, u samca cała powierzchnia grzbietowa. Ta tarczka, ciemnobrązowa lub ciemnoszara, jest systemem równoległych mikropofałdowań, które rozszerzają się w miarę nasycania się kleszcza. Rozmiary też się różnią - samice są zawsze dużo większe niż samce. Kolor grzbietu również zmienia się w zależności od stopnia sytości. Głodne roztocza mają przeważnie ciemne odcienie, brązowe, a nawet czarne, podczas gdy nasycone pasożyty przybierają ciemnoniebieskie, żółtawe, szare kolory.

Pełne roztocze stają się kuliste lub jajowate

Aparat ustny typu tnąco-ssącego służy jako narząd fiksacyjny, jest nieruchomo połączony z ciałem. Główną częścią trąbki jest hypostom - dolny wystający wyrostek, uzbrojony po bokach w rzędy ostrych, odwróconych zębów w kształcie mandrynu. Chelicerae (szczęka właściwa) są zdolne do ruchów tnących, przebijających skórę kręgowców. Rozchodzą się na boki, gdy hypostom jest wprowadzany do rany ciętej. Silny chwyt na ofierze zapewnia również pierwsza porcja śliny, która zamarza wokół trąbki.

Trąba od kleszcza jest całkowicie zanurzona pod skórą żywiciela

Dobrze rozwinięte, przegubowe kończyny kleszcza wyposażone są w przyssawki i włosie. Pozwalają pasożytowi czołgać się pionowo i ściśle przylegać do ciała żywiciela. Ponadto włosie pełni funkcję dotykową. Większość członków rodziny ma oczy orbitalne.

Etapy rozwoju i cykl życia

Kleszcze Ixodid przechodzą przez złożony cykl rozwojowy, który obejmuje etapy jaja, larwy, nimfy i imago. Osobniki na etapach każdej z faz aktywnych charakteryzują się pojedynczym posiłkiem o różnym czasie trwania.. Zapłodniona samica w krótkim czasie po nasyceniu składa do 17 tysięcy jaj (nie wszystkie osiągają dojrzałość płciową). Miejsce złożenia zależy od cech gatunku. Z natury pasożytnictwa wszystkie iksodydy dzielą się na pastwiskowe i kopiące. Tak więc ci pierwsi składają jaja w ziemi, pęknięciach w korze drzew, korzeniach roślin itp., A drudzy - w norach zwierząt, rzadziej w gniazdach ptaków. Jaja są owalne, błyszczące, ciemnobrązowe. Czas składania jaj zależy od temperatury powietrza: przy niskich szybkościach może trwać 50-70 dni, w sprzyjających warunkach - nie więcej niż 30.

Samice kleszcza są niezwykle płodne

Wyklute larwy sześcionożne żywią się małymi ssakami, gryzoniami, rzadziej płazami i gadami, a także ptakami. Jednorazowe karmienie trwa 3-5 dni. Po linieniu rozpoczyna się kolejny etap rozwoju - nimfa. Na tym etapie stawonogi są już znacznie większe, odżywianie takiego osobnika może trwać 8 dni. Następnie następuje przemiana w dorosłego (kleszcza dojrzałego płciowo). Ssanie krwi na tym etapie trwa od 6 do 12 dni, u samic okres ten jest dłuższy.

Cykl życia kleszcza może trwać kilka lat.

Cechy charakterystyczne

Każdy okres rozwoju charakteryzuje się przedziałami czasowymi pasożytniczego i „wolnego” egzystencji jednostek. Karmione roztocza odpadają od żywiciela i zaczynają przygotowywać się do kolejnego etapu w środowisku (ściółka trawiasta, nory itp.). Te okresy „snu” mogą trwać od dwóch miesięcy do kilku lat. Tak więc niepasożytniczy cykl iksodydów jest znacznie dłuższy niż.

Kleszcze Ixodid są pasywnymi łowcami, przebywającymi na gałęziach niskich drzew iw zaroślach traw, potrafią długo cierpliwie czekać na zdobycz. Paradoksalnie, siedzącym stawonogom nie jest trudno pokonywać ogromne odległości. Większość gatunków, będąc w bliskim kontakcie z żywicielami, jest w stanie przemieszczać się nawet z kontynentu na kontynent. Około 20 gatunków kleszczy stale współistnieje z koloniami ptaków morskich.

Gatunki i rodzaje z rodziny Ixodid

Większość kleszczy charakteryzuje się polifagią (przywiązaniem do różnych gatunków zwierząt). Ze względu na charakter połączenia z żywicielem rozróżnia się kleszcze z trzema gospodarzami, dwoma gospodarzami i pojedynczym gospodarzem. Najliczniejszy typ to trzy hosty. Na wszystkich etapach rozwoju stawonogi zmieniają żywicieli, wyczekując wylinki na zewnątrz ciała ofiary. Z reguły mniejsze zwierzęta stają się pierwszymi żywicielami, a dojrzałe osobniki wybierają duże ssaki. Gatunki dwóch żywicieli przechodzą fazę larwalną i nimfialną na jednym zwierzęciu, po czym giną w celu linienia i przekształcenia w dorosłego. Potem ponownie znajdują nowego właściciela. U gatunków jednego żywiciela żerowanie i linienie zachodzą w organizmie jednego żywiciela..

Galeria zdjęć: członkowie rodziny

Najbardziej znany gatunek

Kleszcz tajga (Ixodes persulcatus) występuje w całej tajdze, od Uralu po Primorye, a także na obszarach lasów mieszanych w centralnej Rosji. Fazy ​​aktywne tego pasożyta występują w maju - czerwcu. Cykl życia trwa 2-3 lata. W niesprzyjających warunkach i braku pożywienia nimfy mogą wpadać w stan anabiotyczny nawet do 10 lat. Osoby pasożytują na gryzoniach, zwierzętach domowych, ptakach i są głównymi nosicielami kleszczowego zapalenia mózgu.

Kleszcz tajga jest jednym z najniebezpieczniejszych przedstawicieli iksodyda

Dermacentor marginatus to gatunek kleszcza pastwiskowego. Zasięg tego stawonoga to kraje europejskie, Morze Śródziemne. Pasożyty są zdolne do przenoszenia wszystkich znanych infekcji przenoszonych przez kleszcze.

Niedojrzałe osobniki Dermacentor marginatus zasiedlają zwierzęta gospodarskie, ssaki leśne, osoby dorosłe, stanowią zagrożenie dla ludzi

Kleszcz psi (Ixodes ricinus) jest głównym wektorem kleszczowego zapalenia mózgu. Ukazuje się w całej Rosji (w tym na Kaukazie i Krymie), we wszystkich lasach iglastych i liściastych, często spotykanych w regionach stepowych i leśno-stepowych. Okres aktywności przypada na wszystkie ciepłe miesiące (kwiecień-październik), cykl życia może trwać do 6 lat. Odnosi się do wypasanych gatunków.

Niedojrzałe larwy i nimfy psich kleszczy osiadają na małych gryzoniach, ptakach, gadach i osobnikach dorosłych, atakując ludzi, bydło, dzikie i domowe ssaki

Ixodes pavlovskyi to gatunek, o którym wiadomo, że przenosi kleszczowe zapalenie mózgu i patogeny gorączki Q. Zasięg kleszcza to Daleki Wschód, terytorium Ałtaju, Kazachstan. Odnosi się do pasywnych pasożytów oczekujących, atakuje różne ssaki, ptaki.

Ixodes pavlovskyi stanowi zagrożenie dla ludzi od kwietnia do października

Ixodes laguri jest przedstawicielem norujących roztoczy. Spędza cały cykl życia w pobliżu małych ssaków, rzadko atakuje zwierzęta domowe. Występuje na stepach i stepach leśnych regionu Wołgi w Kazachstanie.

Brak odnotowanych zakażeń ludzi przez Ixodes laguri

Ixodes apronophorus - nosiciel gorączki Q, tyfusu, tularemii. Odnosi się do gatunków norujących. Aktywny okres kleszcza - od lutego do grudnia, nie atakuje ludzi.

Fartuch Ixodes występuje niemal na całym terytorium naszego kraju, ulubione miejsca wioski to bagienne lasy, tajga, zarośla wzdłuż rzek i jezior

Ixodes (Scaphixodes) signatus jest głównym sąsiadem ptaków, zwłaszcza kormoranów. Nie zaobserwowano przypadków ataku na osobę.

Ixodes signatus jest nosicielem wielu wirusów, w tym patogenów pseudotuberculosis

Haemaphysalis punctata jest nosicielem tyfusu kleszczowego, brucelozy i krymskiej gorączki krwotocznej. Jest aktywny wiosną i jesienią, na niektórych obszarach może atakować przez cały rok. Występuje w całej południowej części Rosji, w Kazachstanie, Azji Środkowej.

Haemaphysalis punctata często wybiera przedstawicieli bydła, sporadycznie małe ssaki i ptaki, jako ofiarę, a także atakuje ludzi

Choroby przenoszone przez pasożyty

Ukąszenie przez kleszcza nie jest wyrokiem, ale nadal wiąże się z ryzykiem infekcji. Same pasożyty są tylko nosicielami i wraz z zakażonymi znajdują się stosunkowo zdrowe osoby. Ale jakie jest prawdopodobieństwo wystąpienia „nieszkodliwego” kleszcza? Odpowiedź jest minimalna. Przekłuwając skórę kręgowców, pasożyt wstrzykuje porcję śliny, która staje się głównym zagrożeniem dla nowego żywiciela.

Ważne do zapamiętania. Im dłużej kleszcz jest karmiony, tym mniejsze jest prawdopodobieństwo, że pozostanie on nietknięty. Ixodids biorą udział w zakażeniach ludzi i zwierząt, a także w rozprzestrzenianiu się wielu chorób.

Wideo: kleszcze ixodid jako nosiciele patogenów niebezpiecznych infekcji

Kleszczowe zapalenie mózgu

Ogromna różnorodność wektorów, adaptacja do różnych warunków klimatycznych, różnorodność żywicieli (od małych gryzoni po ludzi) doprowadziły do ​​pojawienia się wielu szczepów wirusa kleszczowego zapalenia mózgu. Zakażenie wpływa na centralny układ nerwowy i objawy, takie jak:

• ciepło;
• dreszcze;
• letarg;
• utrata orientacji;
• zaburzenia widzenia;
• trudności w mówieniu;
• objawy zapalenia opon mózgowych (ból głowy, niechęć do światła, możliwy paraliż kończyn itp.).

Krytycznym rezultatem jest kalectwo lub śmierć. Najgroźniejszym gatunkiem zakażonych kleszczy są gatunki dalekowschodnie. Śmiertelność z powodu zakażenia takimi stawonogami sięga 30%. Europejskie szczepy są znacznie słabsze, symptomatologia choroby przypomina grypę lub nie jest w ogóle diagnozowana (z powodu braku zewnętrznych objawów). Infekcji kleszczowym zapaleniem mózgu nie zawsze towarzyszy bezpośredni kontakt z pasożytem. Od lat pięćdziesiątych XX wieku nastąpił wzrost zakażeń zwierząt gospodarskich, zwłaszcza kóz. Same zwierzęta łatwo przenoszą wirusa, ale są w stanie przekazać go w mleku. Zalecana profilaktyka prywatna - szczepienia, publiczna - eliminacja kleszczy w biotopach, pielęgnacja pastwisk, a także staranna pielęgnacja zwierząt (kąpiele, badania, stosowanie repelentów).

Choroba z Lyme (borelioza)

Niezwykle niebezpieczną infekcją prowadzącą do uszkodzenia stawów, skóry, ośrodkowego układu nerwowego i sercowo-naczyniowego jest choroba z Lyme. W zależności od postaci przebiegu choroby obserwuje się stany ostre, podostre i przewlekłe. Objawy boreliozy obejmują:

• dreszcze;
• ból stawu;
• gorączka;
• zapalenie gardła;
• Katar;
• pokrzywka;
• obrzęk węzłów chłonnych;
• zapalenie spojówek.

Konsekwencjami infekcji mogą być:

• zapalenie mózgu;
• surowicze zapalenie opon mózgowych;
• Arytmia serca;
• zapalenie mięśnia sercowego;
• zapalenie kaletki i zapalenie stawów;
• paraliż;
• zapalenie rdzenia kręgowego;
• szereg innych dolegliwości (utrata pamięci, światłowstręt, zaburzenia snu itp.).

Borelioza jest trudna do zdiagnozowania, zwłaszcza przy braku wysypek skórnych. Obecnie nie ma szczepionki.

Gorączka Q.

Gorączka Q (grypa bałkańska, pneumoriketsjoza) jest ostrą chorobą zakaźną wywoływaną przez wewnątrzkomórkowe pasożyty (riketsja Burneta). Charakteryzuje się uszkodzeniem układu oddechowego. Przebieg choroby zaczyna się od bólów mięśni, głowy i wysokiej temperatury - do 40 oC. Wysypki skórne (szczególnie wokół twarzy i szyi), zaburzenia rytmu serca i skoki ciśnienia krwi są częste. Prognozy dotyczące leczenia z szybkim dostępem do opieki medycznej są najbardziej pozytywne. Jednak przedłużający się przebieg gorączki może prowadzić do zawału płuc, zapalenia opłucnej, odmiedniczkowego zapalenia nerek i innych powikłań. Obecnie ustalono, że nosicielami infekcji jest 40 gatunków kleszczy, które częściej występują na terenach wiejskich. Zagrożeni są pracownicy fabryk drobiu, ferm, a także myśliwi i osoby zajmujące się przetwórstwem mięsa, futer.

Gorączka krwotoczna

Kleszcze Ixodid są również nosicielami gorączki krwotocznej (krymskiej, omsk itp.), Czynników wywołujących tyfus, listeriozę, brucelozę i pseudotuberculosis. Konsekwencje ukąszenia przez kleszcza to często:

• niestrawność;
• zapalenie płuc;
• odmiedniczkowe zapalenie nerek;
• artretyzm;
• arytmia i uszkodzenie układu sercowo-naczyniowego;
• reakcje alergiczne.

Pyroplazmoza

Dla zwierząt największym zagrożeniem jest zakażenie mikroskopijnymi pasożytami komórkowymi - babesiami, czyli piroplazmami. Piroplazmoza dotyka ssaków, u psów jest szczególnie ciężka. Ryzyko infekcji wzrasta, jeśli zwierzę zostało ugryzione przez kilka kleszczy na raz. Choroba ta wyróżnia się szybkością (absolutnie zdrowy zwierzak dosłownie „wypala się” w ciągu kilku dni), ponieważ celem babesii są erytrocyty. Ostry spadek liczby czerwonych krwinek pociąga za sobą przerażające obciążenie układu sercowo-naczyniowego i płucnego zwierzęcia, obserwuje się zatrucie (wątroba i nerki pracują na zużycie), powstają skrzepy krwi. Rzadko kiedy można dostrzec chorobę na wczesnym etapie, główną zasadą działania w zapobieganiu kłopotom jest zwiększona uwaga na zwierzę w sezonie aktywności kleszcza (maj - czerwiec). Spadek jego energii, odmowa jedzenia, zażółcenie błon śluzowych, duszność to powody do natychmiastowej wizyty u weterynarza. Środki zapobiegawcze pomogą zapobiegać infekcji: codzienne kontrole, stosowanie specjalnych repelentów, kołnierzy przeciw roztoczom.

Ukąszenie przez kleszcza Ixodid: objawy i metody usuwania stawonogów

Sezonowość jest charakterystyczna dla kleszczy Ixodid. Dodatkowy odczyt na termometrze i wzrost liczby godzin dziennych to oczywiste powody rozpoczęcia ataku. Na zasadzkę pasożyt wybiera niskie krzewy, metr od ziemi gałęzie drzew, trawę. Poczucie ukąszenia przez kleszcza nie jest łatwe ze względu na wstrzykiwany środek znieczulający. Częściej ludzie dowiadują się o tym po pewnym czasie, kiedy może już pojawić się szereg objawów - zawroty głowy, nudności, gorączka, osłabienie. Dlatego po przejściu przez las lub park należy po prostu zbadać skórę, aw szczególności okolice szyi, za uszami, łokciem, pachwinami, fałdami kolanowymi - wszystkie obszary o cienkiej delikatnej skórze.

Powodem do niepokoju jest obrzęk, zaczerwienienie skóry, pieczenie. Nie zawsze można znaleźć samego stawonoga: czasami kleszcz ssie przez krótki czas iz jakiegoś powodu spada. Jeśli pasożyt jest wyraźnie widoczny, zdecydowanie nie należy go dotykać gołymi rękami. Jest bardzo prawdopodobne, że trąba pozostanie pod skórą, co zwiększa ryzyko zarażenia się infekcjami odkleszczowymi. Natychmiast po ukąszeniu lub w przypadku znalezienia dotkniętego obszaru skóry należy natychmiast skontaktować się z pogotowiem. W przypadku braku dostępu do opieki medycznej, możesz samodzielnie usunąć zasysanie krwi.

Często ukąszeniom kleszczy towarzyszy miejscowa reakcja alergiczna, a także pieczenie lub swędzenie

Wybierając się na wędrówkę (dopuszczając ryzyko ukąszenia), należy wcześniej zakupić specjalne urządzenie do usuwania kleszczy. Na szczęście po stronie konsumenta leży nowoczesny wybór i przystępna cena. Lista „kleszczy” jest imponująca: Anti-tick, Tick Nipper, Trix Tick Remover, Uniclean Tick Twister, itp. Wszystkie produkty są bezpieczne i łatwe w użyciu, a niektóre są nawet wyposażone w lupy.

Istnieje kilka sposobów, z których każdy wymaga starannej reorganizacji:

1. Spiczaste pincety, jod lub jakikolwiek inny środek antyseptyczny na bazie alkoholu wystarczą. Warto zdezynfekować miejsce ugryzienia i wszystkie instrumenty. Aby całkowicie usunąć pasożyta, musisz chwycić go jak najbliżej głowy i pociągnąć pionowo, jakby go przekręcał. Jeśli jednak dojdzie do pęknięcia kleszcza, warto ponownie potraktować wszystko środkiem antyseptycznym i ostrożnie zdjąć głowę ostrą igłą.
2. Jeśli nie możesz znaleźć pęsety, na ratunek przyjdzie zwykły olej roślinny. Powinny obficie pokrywać całe ciało stawonoga. Po kilku minutach kleszcz zacznie się dusić i będzie starał się czołgać na powierzchnię.
3. Nafta działa na tej samej zasadzie. Nasmarowany nim pasożyt również osłabi się, po czym będzie go łatwiej usunąć.

Miejsce ukąszenia należy leczyć zarówno przed usunięciem kleszcza pęsetą, jak i po zabiegu

Należy zauważyć, że napełnianie kleszcza olejem itp. To raczej kontrowersyjne metody, ale przy braku innych opcji mają prawo istnieć. Po usunięciu pasożyta konieczne jest uratowanie stawonoga i jak najszybszy kontakt z wykwalifikowanym specjalistą..

Jeśli kleszcz ugryzł zwierzę, konieczne jest udzielenie pomocy na czas. Dlatego po spacerze powinieneś zbadać nie tylko siebie, ale także swoje zwierzęta. Znane są przypadki zarażenia zwierząt bez kontaktu z ulicą, gdy właściciele przynoszą kleszcze do domu na ubraniach. Zwróć szczególną uwagę na szyję, okolice za uszami i między nogami. W przypadku znalezienia pasożyta najlepszym rozwiązaniem jest jak najszybsze skontaktowanie się z lekarzem weterynarii..

Możesz samodzielnie usunąć kleszcza ze skóry zwierzęcia za pomocą pincety i środka antyseptycznego

Środki zapobiegawcze

Zintegrowane podejście jest najbardziej skuteczne w ochronie przed kleszczami. Aby nie zaskoczyć ukąszenia pasożyta, należy przestrzegać wszelkich środków ostrożności, aw szczególności:

• Prawidłowo dobrane ubrania: jasne kolory, długie rękawy i nogawki, wysoki dekolt, nic kolorowego, ciemne, krótkie. Buty muszą w pełni chronić stopę (trampki wysokie, buty). Na głowę należy założyć czapkę lub chustkę, a nogi schować. Specjalistyczne kombinezony przeciw roztoczom (lub zapaleniu mózgu) są sprzedawane w sklepach turystycznych.
• Stosowanie specjalnych chemikaliów - repelentów (często wytwarzanych w postaci aerozoli i odstraszających roztoczach) oraz akarycydów (spraye i kredki, które wpływają na układ nerwowy stawonogów i prowadzą do ich paraliżu i śmierci). Jest jedną z najskuteczniejszych metod profilaktyki.
• Regularne kontrole (co 30 minut) mają kluczowe znaczenie dla ochrony przed kleszczami.
• Odpowiednie zachowanie: nie wspinaj się w nieprzekraczalne zarośla, nie łamać gałęzi drzew, nie potrząsać nimi itp..

Czasami pomimo wszystkich środków ostrożności nie można uniknąć ugryzienia. Dlatego lepiej pomyśleć o zapobieganiu infekcjom przenoszonym przez kleszcze. Najpewniejszym sposobem jest szczepienie (przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu), które trwa 3 lata.

Niewątpliwie kleszcze ixodid są przerażającymi sąsiadami. Należy jednak pamiętać, że czujność i zapobieganie zdziałają cuda. Wybierając się na spacer po lesie lub parku należy zawsze liczyć się z możliwością ugryzienia. Dlatego warto wcześniej kupić repelenty i jeszcze raz przyjrzeć się sobie od stóp do głów..